Cuộc Khởi Nghĩa Oromo: Cuộc Đấu Tranh Chống Lại Sự Bất Công Xã Hội của Menelik II

Trong lịch sử Ethiopia, một đất nước với những truyền thống phong phú và những câu chuyện đầy cảm hứng, đã từng xảy ra nhiều cuộc nổi dậy và đấu tranh chống lại sự bất công. Trong số đó, Cuộc Khởi Nghĩa Oromo năm 1886-1890 là một sự kiện quan trọng, đánh dấu sự phản kháng của người Oromo - dân tộc thiểu số lớn nhất Ethiopia – đối với chính sách cai trị tàn bạo của Hoàng đế Menelik II. Cuộc khởi nghĩa này được dẫn dắt bởi những lãnh tụ tài ba như Ras Gobana Dacche, và đã để lại một dấu ấn sâu sắc trong lịch sử đất nước này.

Menelik II: Một nhà lãnh đạo đầy tham vọng, người đã thống nhất Ethiopia và hiện đại hóa quân đội, nhưng đồng thời cũng là người theo đuổi chính sách bành trướng lãnh thổ, gây ra nhiều bất công đối với các dân tộc thiểu số. Menelik II đã áp dụng chính sách chiếm đoạt đất đai của người Oromo, ép họ chuyển sang làm thuê cho những chủ đất người Amhara (dân tộc đa số Ethiopia), và bắt buộc họ phải tuân theo luật lệ của nhà nước mà họ coi là không công bằng.

Sự nổi dậy của người Oromo: Trước sự bất công và áp bức, người Oromo đã đứng lên đấu tranh. Cuộc khởi nghĩa được lan truyền nhanh chóng, với hàng ngàn người tham gia. Những chiến binh Oromo thiện chiến đã sử dụng chiến thuật du kích hiệu quả, gây cho quân đội Ethiopia nhiều khó khăn.

Lãnh đạo Ras Gobana Dacche: Một nhân vật đầy sức ảnh hưởng trong cộng đồng Oromo, Ras Gobana Dacche đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa với sự thông minh và dũng cảm. Ông đã kêu gọi người Oromo đoàn kết, đấu tranh vì quyền lợi của chính mình. Ras Gobana cũng đã thiết lập liên minh với các bộ lạc khác chống lại Menelik II.

Những yếu tố quan trọng dẫn đến thất bại:

Dù chiến đấu ngoan cường, nhưng người Oromo cuối cùng vẫn không thể đánh bại quân đội Ethiopia hùng mạnh hơn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại:

• Sự thiếu thống nhất: Cuộc khởi nghĩa bị chia rẽ thành những phe phái nhỏ, không có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lãnh tụ.
• Sự yếu kém về vũ khí: Người Oromo chủ yếu sử dụng vũ khí thô sơ, trong khi quân đội Ethiopia đã được trang bị hiện đại với sự trợ giúp của các nước phương Tây.
• Sự can thiệp của các cường quốc: Các cường quốc châu Âu như Anh, Pháp và Ý đã ủng hộ Menelik II, cung cấp cho ông ta vũ khí và viện trợ.

Kết quả của cuộc khởi nghĩa: Cuộc Khởi Nghĩa Oromo kết thúc bằng thất bại, nhưng nó vẫn để lại một di sản quan trọng:

• Nâng cao ý thức dân tộc: Cuộc khởi nghĩa đã khơi dậy tinh thần dân tộc của người Oromo, giúp họ nhận ra tầm quan trọng của sự đoàn kết và đấu tranh vì quyền lợi của mình.
• Gây áp lực lên chính quyền Ethiopia: Cuộc khởi nghĩa đã làm cho Menelik II phải xem xét lại chính sách đối với các dân tộc thiểu số, dẫn đến những cải cách nhỏ về mặt pháp lý và xã hội.

Di sản của Cuộc Khởi Nghĩa Oromo: Mặc dù thất bại về mặt quân sự, Cuộc Khởi Nghĩa Oromo vẫn là một biểu tượng quan trọng của tinh thần đấu tranh chống áp bức và giành độc lập của người Oromo. Nó đã góp phần hình thành nên bản sắc dân tộc của họ và truyền cảm hứng cho các phong trào đấu tranh tiếp theo nhằm đòi quyền tự quyết của người Oromo.

Kết luận: Cuộc Khởi Nghĩa Oromo là một sự kiện lịch sử quan trọng, phản ánh những bất công xã hội trong thời kỳ Menelik II cai trị Ethiopia. Dù thất bại về mặt quân sự, cuộc khởi nghĩa đã mang lại ý thức dân tộc cho người Oromo và tạo ra áp lực lên chính quyền, góp phần thúc đẩy những cải cách về sau.

Tham khảo:

• Bahru Zewde. A History of Modern Ethiopia, 1855-1974. James Currey, 2001.
• Richard Pankhurst. The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from the Fourteenth to the Twentieth Centuries. Red Sea Press, 1997.